Atmosfera to jeden z tych działów w podręcznikach od geografii, któremu trzeba poświęcić bardzo dużo czasu. Co trzeba opanować, aby na maturze z geografii rozwiązać wszystkie zadania z tego działu? :)
chmury mammatus - Poznań 26.06.2020
- OBOWIĄZKOWE MAPY DO ATMOSFERY: pustynie na świecie, mapa prądów morskich
- na początek budowa atmosfery (troposfera, stratosfera...) - zmiana temperatury w poszczególnych warstwach wraz z wysokością, cechy charakterystyczne warstw (np.: procesy kształtujące pogodę w troposferze, ozonosfera w stratosferze itd.)
- rozróżnienie pojęć: pogoda i klimat
- elementy meteorologiczne (takie jak temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne) oraz jednostki w jakich są wyrażane, albedo
- obieg wody na kuli ziemskiej (cykl hydrologiczny) oraz jego składowe elementy (pojęcie takie jak parowanie, retencja, ewapotranspiracja itp.)
- chmury - nazwa łacińska, nazwa polska, skrót, wygląd (cechy charakterystyczne np.: Cirrus przypomina haczyk, Cumulonimbus jest silnie rozbudowany w pionie itp.), piętro występowania (chmury piętra niskiego, średniego, wysokiego, rozbudowane w pionie), krótki opis
- powstawanie chmur - na frontach, w wyniku konwekcji, orograficzne
chmury Cumulus powoli wypiętrzające się do chmur Cumulonimbus - Poznań 01.07.2020 - fronty atmosferyczne: ciepły, chłodny, zokludowany
co trzeba umieć:
- schemat frontu (jak nachylona jest powierzchnia frontalna, chmury występujące na froncie np.: Cirrus jest pierwszą chmurą jaką zobaczymy przy nadchodzącym froncie ciepłym)
- zmiana parametrów (temperatury, ciśnienia, wiatru) przed, w trakcie i po przejściu frontu
- co się dzieje na froncie (np.: front chłodny - powietrze chłodne, które jest cięższe, wypycha powietrze ciepłe do góry)
- jak przedstawia się fronty na mapie synoptycznej
- cechy charakterystyczne frontu (np.: podczas przechodzenia frontu ciepłego opady będą długotrwałe z chmury Nimbostratus, natomiast na froncie chłodnym chmura Cumulonimbus będzie warunkować opady krótkotrwałe, ale intensywne)
- prędkość przemieszczania się frontu (front chłodny przemieszcza się szybciej i jak ,,dogoni" front ciepły, to powstanie front zokludowany) - ciśnienie atmosferyczne
- układy baryczne np.: niż baryczny, wyż baryczny, zatoka niskiego ciśnienia, siodło baryczne
- zmiany ciśnienia atmosferycznego w ciągu roku (mapa) - np.: w styczniu nad kontynentem azjatyckim formuje się Wyż Wschodnioazjatycki z centrum nad Mongolią, natomiast w lipcu Niż Południowoatlantycki (co będzie nam warunkowało cyrkulacje monsunową :) ) - wiatr, jako rezultat różnicy ciśnień
- kierunek wiatru w wyżach i niżach na obu półkulach
- konwekcja, czyli pionowy ruch powietrza: prądy wstępujące i zstępujące
- globalna cyrkulacja atmosfery = MUST HAVE
- gdzie mamy niskie, a gdzie wysokie ciśnienie
- nazwy komórek cyrkulacyjnych: Hadleya, Ferrela, okołobiegunowa (polarna)
- w jakich szerokościach geograficznych ,,działają" te komórki
- co dokładnie dzieje się w poszczególnych komórkach (gdzie mamy prądu wstępujące, a gdzie zstępujące)
- wiatry w dolnej troposferze uwarunkowane ciśnieniem atmosferycznym: pasaty, strefa wiatrów zachodnich, strefa wiatrów wschodnich
- zjawisko El Niño i La Niña w komórce Hadleya
- strefa wędrownych niżów w komórce Ferrela
źródło: geografia24.eu - zjawiska El Niño i La Niña : przyczyna, jakie ośrodki baryczne kształtują się wtedy nad Ameryką Południową i Australią, jakie są konsekwencje
- cyrkulacja monsunowa - gdzie się tworzy, jaka jest przyczyna, dokładny opis cyrkulacji monsunowej letniej i zimowej (schemat), skutki
- wiatry lokalne (przyczyna, gdzie występuje, opis/schemat, skutek):
- fen (w Tatrach: halny) - jak zmienia się wilgotność i temperatura wraz z wysokością (gradient wilgotnoadiabatyczny i suchoadiabatyczny), strona dowietrzna i zawietrzna, dlaczego po stronie dowietrznej tworzą się opady, jaki jest fen (jest to wiatr ciepły, suchy, porywisty)
- bora
- lodowcowe
- dolinne i górskie (jak zmienia się ciśnienie w ciągu doby?)
- bryza (dzienna/ morska i nocna/lądowa)
- sirroco
- chamsin, samum - prognozowanie pogody, czyli trzeba potrafić odczytywać mapę synoptyczną np.: co się stanie, jeżeli ciepły front atmosferyczny znajdujący się aktualnie nad Francją ,,przyjdzie" do Polski?
- ekstremalne zjawiska pogodowe:
- burze (Cumulonimbus !) - jak powstają
- silne wiatry
- powodzie (typy powodzi w Polsce)
- trąby powietrzne / tornada (skala Fujita)
- rekordy temperatury
- susze, pustynnienie
- cyklony tropikalne: co to jest, warunki utworzenia się cyklonu, w jakich kierunkach się przemieszczają, lokalne nazwy (huragan w Ameryce Środkowej i Północnej czy tajfun w Azji Południowowschodniej), skala Saffira-Simpsona, skutki przejścia cyklonu - czynniki klimatotwórcze
- pojęcie klimatu
- czynniki strefowe i astrefowe (jak również antropogeniczne)
- PRĄDY MORSKIE (mapa prądów morskich na kuli ziemskiej oraz ich nazwy są obowiązkowe na maturze) oraz ich wpływ na klimat (np.: prąd chłodny powoduje zmniejszenie średniej rocznej sumy opadów) - klimaty kuli ziemskiej - budowa klimatogramu, cechy charakterystyczne poszczególnych typów klimatu, występowanie poszczególnych typów klimatu na Ziemi
Oprócz wymienionych wyżej zagadnień należy również mocno skupić się na klimacie Polski:
- masy powietrza kształtujące pogodę w Polsce oraz rozdzielające je fronty atmosferyczne: cechy poszczególnych mas, miejsce ich kształtowania się oraz wpływ na pogodę np.: masa powietrza polarnego morskiego latem będzie powodowała wzrost wilgotności, opady atmosferyczne i ochłodzenie
- temperatura powietrza - średnia roczna temperatura powietrza w Polsce, rozkład temperatury w styczniu i lipcu (zwrócić uwagę na przebieg izoterm w tych miesiącach oraz wskazać przyczynę takiego zróżnicowania)
- średnia roczna amplituda temperatury powietrza oraz jej przebieg - wzrastający z zachodu na wschód kontynentalizm klimatu
- rozkład średniej rocznej sumy opadów na mapie Polski (gdzie są najwyższe i dlaczego?)
I to już koniec najważniejszych zagadnień z zakresu ATMOSFERY. Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :)
Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :)
Weronika
Zdjęcia chmur? -> Instagram Sekcji Meteorologii UAM:
https://www.instagram.com/meteorologia.skng/
https://www.instagram.com/meteorologia.skng/
