Co słychać w GEOkorepetycje?

Cześć! :)

Dawno mnie tu nie było -  już śpieszę z wyjaśnieniami! 

Dokładnie 10 dni temu odbyła się matura z geografii, którą moi uczniowie zdali znakomicie co mnie ogromnie cieszy ;) Oczywiście na wyniki jeszcze musimy poczekać, ale po przeanalizowaniu całej matury i rozmowach z uczniami już wiem, że matura 2024 nie należała do najtrudniejszych ;)

Potrzebowałam kilku dni "odpoczynku od geografii", co skończyło się przebieraniem nóżkami i przeczytaniu świetnej książki Marshalla Geografia przyszłości - polecam również Więźniowie Geografii  oraz Potęga Geografii tego samego autora - są fenomenalne! 

Sezon korepetycji zaczynam od września (więcej informacji za chwilkę), więc czym będę się zajmować przez najbliższe trzy miesiące jeśli chodzi o geografię? 

Planuję napisanie kolejnego ebooka, tym razem o procesach endogenicznych. Po ogrooomnym sukcesie ebooków o atmosferze oraz o obliczeniach w geografii postanowiłam zająć się kolejnym ciężkim tematem, z którym uczniowie często mają duże problemy podczas nauki. Ebook o procesach endogenicznych powstanie więc w te wakacje. Będzie wiele przyjemnych schematów, a wszystkie najtrudniejsze procesy zostaną wytłumaczone w najnowszy sposób. Jeśli znajdę czas to możliwe, że nagram również kolejne webinary. Wszystkie powyżej wymienione produkty możecie znaleźć w moim sklepie https://geokorepetycje1.v.1cart.eu/pl/offer

Dodatkowo przez całe Wasze wakacje (ja ich niestety nie mam :D), będę wrzucać ciekawe filmy i posty na mojego instagrama, więc gorąco zachęcam do obserwacji @geokorepetycje

A co z korepetycjami? Standardowo sezon nauczania zaczynam we wrześniu. Jeśli uczeń rozpoczyna ze mną naukę najpóźniej w połowie listopada, to przy spotkaniu 1x w tygodniu gwarantuję przerobienie całego materiału do matury. Jak co roku zapraszam na korepetycje indywidualne, jak również grupowe. Zajęcia są zawsze dostosowywane do indywidualnych predyspozycji ucznia. Wszystkie niezbędne informacje znajdziecie na moim profilu korepetytora https://www.e-korepetycje.net/1weronika1/geografia

I co najważniejsze... w planach mam wiele wspaniałych, geograficznych podróży! Podzielę się jak zawsze zdjęciami na instagramie :)

Życzę Wam cudownych wakacji, najwyższych wyników maturalnych i dostania się na wymarzone studia! A przyszłorocznym maturzystom mówię do zobaczenia na naszych zajęciach ;)

Weronika

Instagram - codzienna dawka wiedzy

 Serdecznie zapraszam Was wszystkich na moje oficjalne konto na instagramie, gdzie:

• prawie codziennie umieszczam geograficzne ciekawostki
• znajdziesz rozwiązania zadań maturalnych 
• dowiesz się nowych informacji o różnych miejscach na świecie!

Obserwuj! Instagram @geokorepetycje

Ebook POLICZ SIĘ Z GEOGRAFIĄ już w sprzedaży!

Obliczenia to jeden z najtrudniejszych działów na maturze z geografii. W mojej książce przedstawię Ci KROK PO KROKU jak obliczyć skalę powierzchniową, wysokość górowania Słońca czy czas w Warszawie, na podstawie znajomości jaka godzina jest w Tokio. Znajdziesz w niej definicje wyjaśnione w prosty sposób. Przykłady jak obliczać poszczególne typy zadań oraz zbiór zadań wraz z odpowiedziami, abyś sam/sama mogła samodzielnie przećwiczyć wybrane zagadnienia. Wszystko jest napisane prostym i zrozumiałym językiem :)

Ten ebook to aż 65 stron wiedzy, przekonaj się sam/sama :)!

Ebook'a możesz zakupić na stronie:

 https://geokorepetycje1.v.1cart.eu/pl/offer

Dodatkowo kupując dwa ebooki (atmosferę i obliczenia) oszczędzasz 15% :) 

EBOOK I WEBINARY JUŻ W SPRZEDAŻY!

Ebook POCZUJ KLIMAT ATMOSFERY to jedyna taka pozycja,  dzięki której opanujesz cały dział atmosfery do matury z geografii. Masz moją gwarancję, że jest lepszy niż wszystkie podręczniki!

I od dzisiaj... jest on w sprzedaży! Dodatkowo możesz zakupić webinary, czyli nagrania z wielkich maturalnych powtórek z trzech działów: procesów endogenicznych, atmosfery oraz obliczeń w geografii! 

Wszystkie produkty znajdują się na stronie https://geokorepetycje1.v.1cart.eu/pl/offer

Troszkę o samym ebooku:

Od wielu lat nauczam geografii, stawiając przede wszystkim na przygotowanie uczniów do matury.

Teoretycznie atmosfera nie jest trudnym działem, może konkurować o ten tytuł na przykład z procesami endogenicznymi albo z obliczeniami wysokości górowania Słońca (zapraszam Cię do zakupu moich webinarów na te tematy). Jednakże, co roku prowadząc zajęcia, podczas omawiania z uczniami takich tematów jak globalna cyrkulacja atmosfery, czynniki klimatotwórcze czy ekstremalne zjawiska pogodowe zauważam, iż uczniowie, którzy normalnie nie mają problemów z przyswojeniem teorii, mają tutaj spore problemy. Pytanie: dlaczego? Większość uczniów szkół średnich uczy się z tych samych podręczników, z podobnych repetytoriów i rozwiązuje identyczne zadania na sprawdzianach. Skąd więc tyle trudności w poszczególnych tematach z atmosfery? Uważam, że informacje przekazywane w podręcznikach nie są wystarczające. A im trudniejsze jest zagadnienie, tym ciężej jest je zrozumieć tylko czytając książki. Globalnej cyrkulacji atmosfery nie da się nauczyć z dwóch stron podręcznika. Jest o temat bardzo złożony i ma ogromny wpływ na klimat panujący na Ziemi. Dlatego w mojej książce chce przede wszystkim wyjaśnić wszystko prostym, zrozumiałym językiem.

I w tym miejscu na wstępie muszę Cię również przeprosić: ta książka będzie napisana lekkim językiem, będzie zawierała proste ilustracje, pogłębi Twoją wiedzę poprzez ciekawostki… może być? Nie znajdziesz tu za dużo definicji – nie będą Ci one potrzebne! Chodzi o to, aby wytłumaczyć najbardziej skomplikowane procesy w jak najprostszy sposób.

Ten ebook to aż 70 stron wiedzy, przekonaj się sam/sama :)!

Filmy - przyjemny sposób na naukę

 Podręczniki, repetytoria, notatki, prezentacje... A gdyby tak uczyć się do matury również z filmów?

Przygotowałam listę filmików, które warto obejrzeć przed maturą z geografii. Niektóre są tylko w języku angielskim i jeżeli nie mają opcji włączenia polskich napisów... to posłużą również w doskonaleniu języka :D 

Youtube:

• globalna cyrkulacja atmosfery
  
• komórki cyrkulacyjne
  
• siła coriolisa
  
• wędrówka Słońca nad widnokręgiem
  
• pory roku i kąt padania promieni słonecznych
  
• wiatr
  
• dlaczego morze jest słone
  
• dziura ozonowa
  
• dynamika atmosfery
  
• tornado, huragan, cyklon
  
• czas - ruch obrotowy
  
• tektonika płyt 1
  
• tektonika płyt 2
• wędrówka kontynentów 1
  
• wędrówka kontynentów 2
  
• plutonizm i wulkanizm
  
• trzęsienia ziemi
  
• rolnictwo Azji
  
• środowisko przyrodnicze Afryki
  
• Polska kiedyś
  
• skały i minerały
  
• monsun 1
  
• monsun 2
  
• monsun 3
  
• upwelling
  
• El nino 1
  
• El nino 2
  
• prądy morskie 1
  
• prądy morskie 2
  
• tsunami
  
• czynniki rozwoju rolnictwa
  
• ustrój (reżim) rzeczny
  
• globalizacja 1
  
• globalizacja 2
  
• tworzenie się gleby
  
• chmury (typy) 1
  
• chmury (typy) 2
  
• cyklon tropikalny 1
  
• cyklon tropikalny 2
  
• zmiany klimatu 1
  
• zmiany klimatu 2
  
• źródła energii
  
• energia odnawialna
  
• energia nieodnawialna
  
• Polska - pod powierzchnią
  
• hot spot 1
  
• hot spot 2
  
• góry - jak powstają
  
• lodowce i lądolody
  
• lądolód
  
• meandry
  

Netflix:

Wszystkie odcinki ,,Nasza planeta" 

David Attenborough ,,Życie na naszej planecie"

Inne:

Wojciech Cejerowski :) W szczególności: Ekwador znaczy równik

Obejrzałeś/aś ostatnio fajny film i wiesz, że go tutaj zabrakło? Daj znać! :)

Polska na mapie

 Jeżeli przerobiłeś/aś już wszystkie kontynenty (mapa), to czas na Polskę :) Wszystkie nazwy obowiązują na maturze, dlatego warto znać ich dokładne położenie. 

KRAINY GEOGRAFICZNE:
Pobrzeże; Koszalińskie, Szczecińskie, Gdańskie; Wybrzeże Słowińskie, Żuławy Wiślane
Pojezierze: Pomorskie (Myśliborskie, Drawskie, Wałeckie, Bytowskie, Krajeńskie), Kaszubskie (Wieżyca), Bory Tucholskie, Mazurskie, Iławskie, Chełmińskie, Dobrzyńskie, Olsztyńskie, Garb Lubawski (Dylewska Góra), Kraina Wielkich Jezior, Szeskie Wzgórza, Suwalskie, Kotlina Toruńska, Kotlina Warszawska, Wielkopolskie, Lubawskie, Poznańskie, Leszczyńskie, Gnieźnieńskie, Kujawskie

Niziny: Mazowiecka, Równina Kurpiowska, Podlaska, Kotlina Biebrzańska, Równina Kutnowska, Polesie Lubelskie, Wielkopolska, Wał Trzebnicki, Równina Opolska

Wyżyny: Śląska (Góra św. Anny), Małopolska, Krakowsko-Częstochowska, Niecka Nidziańska, Wyżyna Kielecko-Sandomierska, Góry Świętokrzyskie, Lubelska, Roztocze

Sudety: Przedgórze Sudeckie, Płaskowyż Głubczycki, Karkonosze (Śnieżka), G. Kaczawskie, G. Sowie, G. Stołowe, Kotlina Kłodzka, G. Bystrzyckie, G. Orlickie, G. Złote, Pasmo Śnieżnika, Kotlina Sandomierska

Karpaty: Beskidy Zachodnie, Beskid: Śląski, Żywiecki (Babia Góra), Makowski, Mały, Wyspowy; Gorce, Pieniny, Beskidy Środkowe, Beskid Sądecki, Beskidy Wschodnie, Bieszczady, Tatry, Rysy, Podhale 

Rzeki: 
Wisła: Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Wisłoka, San, Wisłok, Wieprz, Świder, Narew, Bug, Biebrza, Wkra, Skrwa, Drwęca, Nogat, Przemsza, Nida, Kamienna, Radomka, Pilica, Bzura, Brda, Wda, Wierzyca 
Odra: Nysa Łużycka, Nysa Kłodzka, Bystrzyca, Bóbr, Olza, Mała Panew, Stobrawa, Barycz
Warta: Noteć, Drawa, Gwda, Obra, Prosna, Ina
Rega, Parsęta, Wieprza, Słupia, Łeba, Czarna Hańcza 

Jeziora: Dąbie, Jamno, Wicko, Gardno, Łebsko, Żarnowieckie, Druzno, Miedwie, Lubie, Drawsko, Wielimie, Charzykowskie, Wdzydzkie, Jeziorak, Mamry, Niegocin, Ryńskie-tałty, Śniardwy, Nidzkie, Roś, Wigry, Hańcza, Gopło, Morskie Oko, Czarny Staw, Wielki Staw, Śnieżne Kotły 

Zbiorniki: Koronowski, Siemianowski, Włocławski, Zegrzyński, Jeziorsko, Sulejowski, Otmuchowski, Nyski, Goczałkowicki, Żywiecki, Czorsztyn-Niedzica, Rożnowski, Soliński 

Kanały: Augustowski, Elbląski, Wieprz-Krzna, Gliwicki

Inne: Zatoka Pomorska, Zalew Szczeciński, Zatoka Gdańska, Zatoka Pucka, Zalew Wiślany, Uznam, Wolin, Mierzeja Helska, Mierzeja Wiślana 

Miłej nauki ! :)

Geografia społeczno-ekonomiczna: zmiany na mapie, ludność i osadnictwo

     Geografia społeczno-ekonomiczna jest o wiele łatwiejsza na maturze niż geografia fizyczna pod warunkiem...że mamy rozbudowaną wiedzę, w szczególności z takich działów jak atmosfera czy hydrosfera. Pytania z GSE (geografia społeczno-ekonomiczna) często nawiązują do zagadnień z geografii fizycznej, np.: jaki wpływ ma klimat na powstawanie anekumen? 

Zagadnienia do opanowania z GSE - zmiany na mapie, ludność i osadnictwo: 

NAJWAŻNIEJSZE MAPY DO GEOGRAFII SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ:
- mapa państw świata + stolice największych (Pekin, Tokio, Bogota itp)
- mapa rozmieszczenia ludności na świecie
- mapa konfliktów międzynarodowych
- mapa gleb na świecie i w Polsce 
- mapa pokazująca rozmieszczenie hodowli poszczególnych zwierząt oraz uprawy poszczególnych roślin 
- mapa religii na świecie
- mapa występowania surowców (ropa naftowa, gaz ziemny itp.) na świecie i w Polsce 
- mapa parków narodowych w Polsce 

• kolonializm: na czym polegał, kolonizacja Afryki i Ameryki Południowej, przebieg dekolonizacji.
  Jaki wpływ miał kolonializm na gospodarkę, zróżnicowanie etniczne i językowe aktualnie istniejących państw?
  
  
• integracje i dezintegracje na świecie:
  - jak zmieniała się Europa po II wojnie światowej (rozpad ZSRR, Czechosłowacji, Jugosławii itp)
  - obszary sporów w Europie (np.: Kraj Basków)
  - wybrane organizacje międzynarodowe: UE, ONZ, CEFTA, NATO
  - pozytywne i negatywne skutki integracji w UE
  
  
• konflikty zbrojne i terroryzm
  - jakie mogą być przyczyny konfliktów wraz z przykładami: konflikt religijny Indie vs Pakistan (Kaszmir), konflikt o wodę Egipt vs Sudan (Nil) itp.
  - skutki konfliktów 
  - pojęcie terroryzmu, separatyzmu (np.: ETA w Hiszpanii), izolacjonizm (Korea Płn)
  - przykłady głównych konfliktów na świecie (trzeba wiedzieć jaka była przyczyna, w miarę znać przebieg i skutki). Wybrane konflikty: palestyńsko-izraelski, iracki, Czeczenia, Jugosławia, Kaszmir, Sudan i Sudan Południowy, Rwanda (jako przykład strasznego ludobójstwa), Tybet, Kurdystan, wiosna arabska
  
  
• wskaźniki rozwoju (co oznacza skrót, co biorą pod uwagę, zróżnicowanie na świecie): PKB, HDI; cechy państw słabo-, średnio- i wysokorozwiniętych;  z czego wynikają dysproporcje na świecie?
  
  
  
  
  
  HDI w 2019 roku (źródło: wikipedia.org)
  
  
• aktualna liczba ludności, zobacz: https://www.worldometers.info/
  PRZYROST NATURALNY, czyli URODZENIA-ZGODNY 
  - co to jest współczynnik przyrostu naturalnego? Które państwa mają bardzo wysoki (eksplozja), a  który ujemny (regres)?
  - Obliczanie współczynnika przyrostu naturalnego, urodzeń i zgonów (na 1000, w promilach)
  - Czym jest eksplozja demograficzna  i jakie są jej skutki?
  
  
• fazy przejścia demograficznego - bardzo przyjemny temat, który jest zawsze na maturze :D
  - obowiązkowa znajomość cech wszystkich V faz, czyli: jak w każdej fazie kształtuje się współczynnik zgonów, urodzeń (a co za tym idzie współczynnik przyrostu naturalnego)
  - dlaczego w fazie I i V mamy ujemny przyrost?
  - dlaczego w fazie II i III mamy eksplozję? 
  - przyczyny tak wysokich/niskich współczynników 
  - dlaczego w II fazie zaczyna spadać współczynnik zgonów, a w III fazie i dalej współczynnik urodzeń? PRZYCZYNY! 
  - polecam: prezentacja
  
  
  
• piramida płci i wieku - analiza piramidy: czy jest to społeczeństwo młode czy starzejące się? w jakich grupach wiekowych mamy przewagę mężczyzn, a w jakich kobiet (czyli wysoki współczynnik feminizacji) i dlaczego? dlaczego w Polsce mamy wyże i niże demograficzne?
  - skutki starzenia się społeczeństw: pozytywne i negatywne
  
  
  
  
  
  
  piramida płci i wieku - Meksyk 2016 r (źródło: populationpyramid.net)
  
  
• rozmieszczenie ludności na świecie = gęstość zaludnienia
  - wyjaśnianie: dlaczego na Nizinie Chińskiej żyje tyle ludzi? Dlaczego gęstość zaludnienia jest taka duża na Jawie?
  - przyrodnicze czynniki rozmieszczenia ludności (geo fizyczna!) oraz gospodarcze
  - bariery osadnicze - jakie mamy, gdzie i dlaczego?
  - wskaźniki gęstości zaludnienia, np.: wskaźnik fizjologicznej gęstości zaludnienia (powierzchnia gruntów ornych w ha / liczbę ludności)
  
  
• migracje 
  - czym się różnią pojęcia: migracja a uchodźctwo? 
  - przyczyny migracji
  - współczynnik salda migracji, czyli (I-E)/L *100
  - współczynnik przyrostu rzeczywistego:    (przyrost naturalny + saldo migracji)/liczba ludnosci * 1000
  - pozytywne i negatywne skutki migracji dla państw emigracyjnych i imigracyjnych
  
  
• zróżnicowanie ludności  świata:
  - narodowościowe i etniczne: odmiany (rasy) ludzkie, mniejszości narodowe w Polsce i na świecie 
  - zróżnicowanie językowe (chociaż tego podobno ma nie być na maturze... mhm)
  -  zróżnicowanie religijne (bardzo często na maturze): jakie mamy główne religie, gdzie mamy najwięcej ich wyznawców, krótka charakterystyka największych religii, jak religia może wpływać na gospodarkę?
  oglądaj jak najwięcej map :D
  
  
• rozwój sieci osadniczej:
  - typy ulic w Polsce (proszę nie pytajcie, dlaczego musicie to umieć... bezsensu) 
  
  
• urbanizacja 
  - co to jest urbanizacja?
  - jakie są etapy urbanizacji? 
  - a co to jest urbanizacja pozorna (była na maturze! a nie zawsze jest w podręcznikach)
  
  

Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :) 

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Miłej nauki! 

Weronika 

MAPA, RUCH OBROTOWY I OBIEGOWY

     Mapa na maturze jest...zawsze! Przeglądając różne arkusze maturalne możesz zauważyć, że większość zadań do mapy jest bardzo podobna (oczywiście na maturze obejmują one również wiedzę z innych działów). Warto przerobić dużo zadań do mapy, aby nauczyć się ,,schematu" jak wykonywać szybko zadania związane ze skalą czy np.: nachyleniem terenu. 

    Natomiast dział, który często w podręcznikach nazywa się ,,Ziemia we wszechświecie", skupia wiedzę dotyczącą kosmosu oraz ruchów Ziemi. Przez uczniów jest uważany za najtrudniejszy, ze względu na czasami dość skomplikowane zadania z kątem padania promieni słonecznych czy rachubą czasu na Ziemi. Dlatego zachęcam i jeszcze raz zachęcam, aby przerabiać jak najwięcej obliczeniowych zadań ! :) 

Ale najpierw, co trzeba wiedzieć/umieć z zakresu kartografii: 

• Czym jest mapa i po co nam ona? Jakie elementy zawiera legenda mapy?
  
  
• Skala mapy oraz jej podział na: liczbową, mianowaną, liniową i polową.
  MUST HAVE: zamieniane skali np.: skali polowej (powierzchniowej) na mianowaną. Przy okazji zamiana jednostek (kilometrów na centymetry, metrów kwadratowych na hektary itp.)
  
  
• azymut, czyli kąt odchylenia od północy
  
  
• metody prezentacji zjawisk na mapie:
  a) jakościowe - sygnaturowa, powierzchniowa, liniowa 
  b) ilościowe - izolinii, kartogramu, kartodiagramu oraz kropkowa
  Czym się różnią metody jakościowe od ilościowych ?
  
  
• odwzorowania kartograficzne, czyli jak możemy zniekształcić Ziemię na mapie :) 
  
  
• wysokość względna i bezwzględna, przy okazji pojęcia: depresja, kryptodepresja, poziomice
  

• ZADANIA OBLICZENIOWE:
  - obliczanie odległości na mapie/w rzeczywistości na podstawie skali 
  - obliczanie skali, dzięki znajomości odległości w rzeczywistości i na mapie
  - obliczanie powierzchni np.: jeziora (na mapie, w rzeczywistości)
  - obliczanie nachylenia/spadku terenu [wzór: (H:L)*100]
  - obliczanie rzeczywistej długości np.: wyciągu narciarskiego (wzór Pitagorasa)
  
  
• WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE 
  
  - nie uczyć się definicji długości i szerokości geograficznej (definicja jest ciężka i mało logiczna, więc po co :D), ale rozumieć, że: południki to takie pionowe linie, które ciągną się od bieguna do bieguna i opisują nam jaką mamy długość geograficzną w zakresie od zera do 180 stopni na wschód i zachód itp.
  - odczytywanie współrzędnych z mapy co do stopni, minut i sekund geograficznych 
  - kierunki świata 
  - obliczanie rozciągłości równoleżnikowej i południkowej (czyli jak obszar jest rozciągnięty w pionie i w poziomie)
  
  
  Ziemia we wszechświecie:
  
  
• Układ Słoneczny: 
  - budowa: kolejność planet od Słońca
  - co to są planety oraz ich podział: skaliste i gazowe (olbrzymy)
  - gdzie ,,mamy" dwa pasy planetoid?
  - rozróżnienie pojęć: planetoida, meteoroida, meteoryt itp.
  
  
• Księżyc, czyli naturalny satelita 
  - ile trwa obieg księżyca wokół Ziemi?
  - fazy Księżyca (kiedy mamy największe pływy?)
  - kiedy dochodzi do zaćmienia Słońca, a kiedy Księżyca? schemat 
  
  
  
  
  
  
• Ruch biegowy Ziemi (to jest trudne, ale ciekawe !!!)
  - kiedy Ziemia jest w aphelium, a kiedy w peryhelium?
  - nachylenie Ziemi (oś Ziemi nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 66°34')
  - czas obiegu Ziemi wokół Słońca
  - astronomiczne pory roku, czyli cztery najważniejsze daty 
  
  - MUST HAVE: co się dzieje w dniu równonocy, a co 22 czerwca? Spróbuj ułożyć sobie w głowie ,,historyjkę", na przykład: W dniu 22 czerwca promienie słoneczne padają pod kątem 90 stopni na zwrotnik Raka. Więc... zacznie się u nas (na półkuli północnej) lato, a na biegunie północnym dzień będzie trwał 24  godziny. Mijają kolejne dni i 23 września (równonoc jesienna) promienie słoneczne będą padały pod kątem 90 stopni na.... no właśnie ;D check it! 
  - strefy oświetlenia Ziemi (od czego zależą?)
  - konsekwencje ruchu obiegowego np.: pory roku, zmiana długości trwania dnia i nocy (na różnych szerokościach geograficznych), pora sucha i deszczowa 
  
  
  - najtrudniejsze: obliczanie kąta padania promieni słonecznych w zależności od dnia i szerokości geograficznej; obliczanie szerokości geograficznej na podstawie kąta padania promieni słonecznych i informacji, po której stronie nieba widzimy Słońce. Czy trzeba się uczyć wzorów na pamięć? Nie! Trzeba je zrozumieć! I tutaj przyda się wcześniejsza ,,historyjka" oraz wieeeele rozwiązanych zadań. 
  
  
• Ruch obrotowy Ziemi, czyli dlaczego w Nowym Jorku jest wcześniejsza godzina 
  - parametry (cechy) - Ziemia obraca się z zachodu na wschód czy ze wschodu na zachód? Ile trwa pełen obrót? 
  - konsekwencje: siła Coriolisa (czyli coś co nie istnieje, ale działa... jak działa?), pozorny ruch Słońca po niebie, siła odśrodkowa itp. 
  - prędkość liniowa i prędkość kątowa - czym się różnią?
  -  czas na Ziemi: słoneczny (miejscowy, lokalny), strefowy, urzędowy - czym się od siebie różnią? Jaki jest czas strefowy dla Polski, a jakie mamy urzędowe ?
  - rachuba czasu: i tutaj znowu zawsze pojawiają się problemy. Jak obliczyć czas słoneczny w Petersburgu wiedząc, że w Tokio jest godzina 13:24? A jak strefowy? 

    Jak już zauważyłeś/aś podczas wymieniania maturalnych ,,must have" z tych dwóch działów, zadałam wiele pytań. Zastanów się, czy znasz odpowiedzi na wszystkie. I jeszcze raz: nie ucz się nigdy definicji (na maturze nigdy nie będzie pytania ,,Co to jest szerokość geograficzna?", ale może być zadanie ,,Uzasadnij, dlaczego dzień jest coraz dłuższy w Polsce od 21 marca do 22 czerwca"). 

Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :) 

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Miłej nauki! 

Weronika 

Procesy egzogeniczne - najważniejsze zagadnienia

Czego trzeba się nauczyć z zakresu procesów egzogenicznych: 

• OBOWIĄZKOWE MAPY DO PROCESÓW EGZOGENICZNYCH: wszystkie niziny, kotliny na świecie i w Polsce, pojezierza w Polsce i większe na świecie; mapa rozmieszczenia gleb w Polsce i na świecie
  
  
• WIETRZENIE
  - na czym polega proces wietrzenia 
  - trzy główne typy wietrzenia: fizyczne (mechaniczne), chemiczne i biologiczne 
  - mechanizm działania najważniejszych typów wietrzenia oraz co powstaje w wyniku tego działania
  - wietrzenie a klimat (np.: przewaga wietrzenia fizycznego na zwrotnikach, dominacja chemicznego na równiku)
  
  
• RUCHY MASOWE 
  - pojęcie denudacji, osiadania
  - rodzaje ruchów masowych
  
  
• PROCESY KRASOWE 
   - działają przede wszystkim na skały węglanowe (wapienie)
  -  formy krasu powierzchniowego np.: mogoty, leje krasowe
  -  formy krasu podziemnego np.: formy naciekowe (stalaktyty, stalagmity..)
  
  
  
  
  
  Jura Krakowsko-Częstochowska - grudzień 2019
  
  
  
• RZEŹBOTWÓRCZA DZIAŁALNOŚĆ RZEK
  - niszcząca działalność rzek: erozja wgłębna (profil V-kształtny), denna, wsteczna (wodospady), boczna (meandry!!!)
  - kaptaż rzeczny
  - meandry: schemat, rozwój meandrów, powstawanie starorzeczy
  - przełomy rzeczne: antecedentny (np.: Dunajca przez Pieniny), epigenetyczny (Orinoko przez Wyżynę Gujańską), odziedziczone (Poznański Przełom Warty) itp.
  - transport materiału w rzece: suspensja (zawieszony, dobrym przykładem jest rzeka Huang-He...dlaczego?), ruch skokowy, toczenie, materiał rozpuszczony
  - działalność akumulacyjna (budująca) rzek
  - ujścia rzek: estuarium, delta; dlaczego powstaje akurat takie ujście; przykłady na świecie (delta Wisły, estuarium Loary)
  - podstawowe elementy doliny rzecznej 
  - profil podłużny rzeki - bieg górny, środkowy i dolny: procesy rzeźbotwórcze i formy powstałe w każdym z tych biegów 
  
  
  
  
  wodospad - efekt erozji wstecznej - Czechy 2019
  
  
• LODOWCE I LĄDOLODY 
  - erozja glacjalna: detersja (ścieranie), detrakcja (wyorywanie), egzaracja (zdzieranie); formy: mutony, rysy lodowcowe, cyrki i żłoby lodowcowe (dolina U-Kształtna),
  - transport glacjalny: moreny, głazy narzutowe (eratyki) 
  - rzeźba fluwioglacjalna (wodnolodowcowa): rynny polodowcowe, pradoliny, sandry, ozy, kemy, drumliny; rozróżnienie form powstałych przez akumulacje i erozje 
  
  
• PROCESY EOLICZNE 
   - rodzaje transportu eolicznego: pełzanie, saltacja (ruch skokowy), suspensja (transport w zawieszeniu)
  - działalność niszcząca wiatru:
  deflacja: niecki i misy deflacyjne, rynny deflacyjne, bruk deflacyjny
  korazja: gzymsy skalne (grzyby skalne), jardangi (grzbiety) i bruzdy eoliczne (między jardangami), wygłady eoliczne
  - działalność budująca wiatru:
  małe formy: ripplemarki (zmarszczki eoliczne), pagórki piaszczyste 
  duże formy = wydmy: barchany, poprzeczne, kopulaste, gwiaździste, paraboliczne 
  czym się różni wydma paraboliczna od barchanu?
  
  - pustynie :
  -cechy pustyni
  -czynniki odpowiedzialne za powstawanie pustyń: pas wysokiego ciśnienia (Sahara, Gibsona), zimne prądy morskie (Namib, Atacama), cień opadowy (Gobi, Takla Makan)
  -rozmieszczenie (i nazwy) najważniejszych pustyń na Ziemi 
  - typy pustyń: hamada (skalisto-kamieniste), serir (żwirowe np.: Gobi), erg (piaszczysta), takyr (pylaste lub pylasto-ilaste)
  
  - less : kojarzymy z klimatem peryglacjalnym, czarnoziemy, Wyżyna Lessowa w Chinach, Wyżyna Lubelska (czarnoziemy!) 
  
  
  
  
  wydmy paraboliczne - Łeba 2019
  
  
• RZEŹBOTWÓRCZA DZIAŁALNOŚĆ MORZA 
  - podział wybrzeży na strome i płaskie 
  - niszczenie brzegów morskich wysokich = klify 
  -  klif (faleza) - jak powstaje, elementy (np.: nisza abrazyjna)
  - wybrzeża mierzejowo-zalewowe: kosy, zatoki, mierzeje
  - jak powstają atole?
  - typy wybrzeży morskich np.: mangrowe, deltowe, fiordowe, dalmatyńskie 
  trzeba umieć rozpoznać je po zdjęciach i mapach (np wybrzeże fiordowe i riasowe, czym sie różnią?)
  
  
  
  

  To już koniec najważniejszych zagadnień z zakresu procesów endogenicznych. Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :) 

  
  

  Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

  
  

  Miłej nauki! 

  Weronika 

  
  

PROCESY ENDOGENICZNE, czyli co się dzieje we wnętrzu Ziemi

 Procesy endogeniczne - z jednej strony baaardzo ciekawy dział (w szczególności ruchy płyt tektonicznych), z drugiej strony trzeba się nauczyć na pamięć na przykład tabeli stratygraficznej. 

Formacja skalne na wyspie Lanzarote - wrzesień 2019

Najważniejsze zagadnienia:

• OBOWIĄZKOWE MAPY DO PROCESÓW ENDOGENICZNYCH: wszystkie łańcuchy górskie i wyżyny na świecie i w Polsce, wyspy i półwyspy + znać minimum 10 najważniejszych wulkanów
  
  
• budowa wnętrza Ziemi - poszczególne warstwy:
  - skorupa ziemska - różnica między skorupą kontynentalną i oceaniczną: grubość, główne skały budujące 
  - nieciągłość Moho, jako granica z płaszczem ziemskim; astenosfera (jaka jest?)
  - jądro zewnętrzne (ciekłe) i wewnętrzne (stałe)
  - Stopień geotermiczny, czyli liczba metrów, o którą należy się przesunąć w głąb Ziemi, aby temperatura wzrosła o 1°C (średnio wynosi 33m)
  
  
• minerały - najważniejsze minerały skałotwórcze (skalenie, kwarce), twardość minerałów (skala Mohsa)
  
  
• SKAŁY: podział skał ze względu na ich genezę: magmowe, osadowe, metamorficzne 

    a) skały magmowe - wulkaniczne (wylewne), żyłowe, głębinowe (plutoniczne): jaka jest różnica między nimi? czym się różni skała jawnokrystaliczna od skrytokrystalicznej? 
najważniejsze skały, które trzeba umieć rozpoznać:
- wylewne: bazalt, porfir, tuf wulkaniczny (skała piroklastyczna)
- głębinowe: granit, gabro

    b) skały osadowe - etapy powstawania skały osadowej, rodzaje skał osadowych: okruchowe, organogeniczne, chemiczne; 
najważniejsze skały, które trzeba umieć rozpoznać:
- okruchowe (w kolejności od największej do najmniejszej frakcji; w nawiasie podane formę zwięzłą skały luźnej): gruz (brekcja), żwir (zlepieniec), piasek (piaskowiec), muł/less(mułowiec), ił (iłowiec)
- organogeniczne: węgiel kamienny i brunatny, wapienie, kreda pisząca, ropa naftowa, gaz ziemny
- chemiczne: gips, sól kamienna 

    c) skały metamorficzne (przeobrażone) - jak powstają?
najważniejsze skały, które trzeba umieć rozpoznać (w nawiasie skała macierzysta, czyli z której dana skała przeobrażona powstała w wyniku metamorfizmu): gnejs (granit), marmur (wapień), kwarcyt (piaskowiec), eklogit (bazalt)

• surowce mineralne - metody eksploatacji (głębinowa, odkrywkowa, otworowa); podział kopalin i złóż ze względu na sposób ich wykorzystania (surowce energetyczne np.: ropa naftowa, węgiel kamienny; surowce metalurgiczne np.: rudy żelaza, miedzi itp.)
  
  
• tabela stratygraficzna - trzeba znać wszystkie ery i okresy, dodatkowo w czwartorzędzie epoki: plejstocen i holocen GOOD LUCK! 
  - kojarzyć kolejność kiedy np.: pojawiły się gady, ssaki itp.
  - bardzo polecam  prezentację na stronie (link) geografia24.eu
  
  
• odtwarzanie i datowanie dziejów Ziemi
  Teraźniejszość jest kluczem do poznania przeszłości  (J. Hutton)
  - główne zasady stratygraficzne: zasada superpozycji, zasada pierwotnie poziomego położenia warstw skalnych, zasada następstwa gatunkowego
  - czym się różni wiek bezwzględny i względny skały
  - metody określające wiek względny: stratygraficzna (na zasadzie superpozycji), paleontologiczna/biostratygraficzna (na podstawie skamieniałości przewodnich), tektoniczna (niezgodności w następstwie skał <- często na maturze !!!)
  - metody określające wiek bezwzględny: metoda izotopowa (radiometryczna) -> metoda radiowęglową (14C) ; metoda dendrochronologiczna
  -  jak powstają skamieniałości, przykłady skamieniałości przewodnich (np.: amonit, trylobit)
  - czego możemy się dowiedzieć ze skał, np.: gliny morenowe (zwałowe) są dowodem obecności na danym terenie lądolodu, skały magmowe świadczą o intensywnych zjawiskach wulkanicznych, iły gromadzą się w jeziorach i zastoiskach wodnych w obszarach lądowych itp.
  - analiza układu warstw skalnych, np.: struktura fałdowa świadczy o obecności ruchów górotwórczych, intruzje magmowe są młodsze niż skały, które przecinają itp.
  
  
  
  
  

  Amonit, czyli skamieniałość przewodnia pochodzenia morskiego (od dewonu do kredy) - Jura Krakowsko-Częstochowska, styczeń 2020
  
  
• TEKTONIKA PŁYT LITOSFERY 
  -  hipoteza dryfu kontynentów (Alfred Wegener)
  - znajomość największych/najważniejszych płyt: Nazca, Afrykańska, Pacyficzna, Filipińska, Euroazjatycka itp. z podziałem na oceaniczne, kontynentalne i mieszane
  - rola prądów konwekcyjnych w astenosferze 
  
  
  
  
  
  
• GRANICE PŁYT LITOSFERY:
  a)  granica rozbieżna (dywergentna) => strefa spreadingu (ryftowa)
   - co się dzieje w tej strefie/ na tej granicy?
  - tworzenie się ryftów śródoceanicznych (np.: Grzbiet Śródatlantycki) i kontynentalnych (System Wielkich Rowów Wschodnioafrykańskich)
  - występowanie w ryftach najmłodszych skał skorupy oceanicznej (głównie bazaltów)
  
  b) granica zbieżna (konwergentna) => strefy subdukcji i kolizji
   - pogrążanie (subdukcja) się płyty oceanicznej pod kontynentalną: rów oceaniczny, fałdowy łańcuch górski, przykłady na Ziemi (np.: subdukcja płyty Nazca pod płytę Południowoamerykańską: powstanie Rowu Peruwiańskiego i Andów)
  - pogrążanie (subdukcja) się płyty oceanicznej pod inną płytę oceaniczną: rów oceaniczny, łuk wysp wulkanicznych; przykłady na Ziemi 
  - kolizja (zderzenie się) dwóch płyt kontynentalnych: geosynklina, zjawiska wulkaniczne; zderzenie płyty Indoaustralijskiej i Euroazjatyckiej doprowadziło do powstania najwyższego łańcucha górskiego na Ziemi: Himalaje)
  
  c) uskoki transformujące (transformacyjne) -  uskok San Andreas (Kalifornia) 
  
  d) zjawiska towarzyszące ruchom płyt tektonicznych: trzęsienia ziemi, metamorfizm, wulkanizm
  
  e) plamy gorąca (pióropusze płaszcza) - mechanizm powstawania wysp nad plamami gorąca, przykłady:  Hawaje, Wyspy Kanaryjskie 
  
  
• RUCHY GÓROTWÓRCZE 
  - definicja ruchów orogenicznych
  - orogenezy: kaledońska, hercyńska (waryscyjska), alpejska - kiedy trwały, przykłady gór sfałdowanych w tych orogenezach, np.:
  kaledońska: Góry Kaledońskie, Skandynawskie, Appalachy, Ałtaj, Sajany, Tien-Szan 
  hercyńska: Iberyjskie, Masyw Centralny, Harz, Wogezy, Ural, Góry Smocze, Wielkie Góry Wododziałowe 
  alpejska: Alpy, Karpaty, Pireneje, Apeniny, Góry Dynarskie, Bałkany, Atlas, Himalaje, Kordyliery, Andy, Kaukaz, Zagros, Elbrus, Taurus, Pamir, Hindukusz
  znajomość położenia gór na mapie!!!!!
  
  
• podstawowe struktury tektoniczne:
  - budowa płytowa np.: platformy kontynentalne, Góry Stołowe, Kanion Kolorado (USA)
  - budowa płytowa: monoklina jako lekka deformacja 
  - budowa fałdowa (deformacje ciągłe): budowa fałdu (antyklina, synklina, płaszczowina)
  - budowa zrębowa (deformacja nieciągła): budowa uskoku (skrzydło wiszące i zrzucone), zręby i rowy tektoniczne
  
  
• rodzaje gór ze względu na ich genezę (wiedzieć jak powstały oraz przykłady gór z ich lokalizacją na mapie):
  - fałdowe np.: Alpy, Himalaje
  - zrębowe i zrębowo-fałdowe   np.: Sudety, Harz, Góry Smocze
  - wulkaniczne np.: Kibo (Kilimandżaro)
  
  
• plutonizm: magma, intruzje: batolity, dajki, sille, lakolity, lopolity
  
  
• wulkanizm: lawa
  - pozytywne i negatywne skutki wulkanizmu dla środowiska i działalności gospodarczej człowieka 
  - rozmieszczenie wulkanów na Ziemi (Pacyficzny Pierścień Ognia, plamy gorąca, na granicach płyt)
  - budowa wulkanu, kaldera 
  - najważniejsze wulkany i ich lokalizacja np.: Etna, Wezuwiusz, Hekla, Manua Loa, Kluczewska Sopka, Fudżi, Pico de Teide, Cotopaxi (Ekwador) 
  - rodzaje materiału wulkanicznego (gazy, utwory piroklastyczne, tuf itp)
  - podział wulkanów ze względu na rodzaju materiału dominującego w erupcji: wulkany efuzywne (hawajskie, lawowe), eksplozywne, stratowulkany (mieszane); czym się różnią
  
  
  
  
  Los Hervideros - efekt szybkiego stygnięcia lawy po kontakcie z Oceanem Atlantyckim - Lanzarote, wrzesień 2019
  
  
• trzęsienia ziemi: hipocentrum, epicentrum; skala Richtera; pokrywanie się rejonów częstych trzęsień ziemi z wulkanizmem; rodzaje trzęsień (najczęstsze tektoniczne, zapadowe w jaskiniach, antropogeniczne), skutki trzęsień ziemi (np.: tsunami)
  podział zw względu na zagrożenie wstrząsami sejsmicznymi, ich częstotliwość i siłę: obszary sejsmiczne, pensejsmiczne, asejsmiczne 
  
  
• ruchy izostatyczne: czynniki obciążające skorupę ziemską (np.: lądolód, górotwory), izostatyczne podnoszenie się Półwyspu Skandynawskiego i Półwyspu Labrador (dlaczego się podnoszą?); zmiana linii brzegowej: transgresja i regresja morza 
  
  
• ruchy wielkopromienne: ruchy epejrogeniczne (lądotwórcze, wznoszące), ruchy talasogeniczne (obniżające)
  
  
• wielkie formy ukształtowania lądów i dna oceanicznego

To już koniec najważniejszych zagadnień z zakresu procesów endogenicznych. Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :) 

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Miłej nauki! 

Weronika 

ABC Hydrosfery

    Zadania do tego działu na maturze przeważnie są proste. Hydrosfera jest mniej obszerna niż na przykład atmosfera czy procesy endogeniczne. Czego możemy się spodziewać na maturze z geografii z zakresu hydrosfery? 

    Zanim przejdziemy do omówienia zagadnień przypomnę  jak ważna jest mapa. Rozwiązanie niektórych zadań maturalnych, np.: porównania reżimu (ustroju rzecznego) Sekwany i Kongo, będzie praktycznie niemożliwe bez dobrej znajomości mapy. Dlatego jeszcze raz zachęcam (i przypominam), aby zaprzyjaźnić się z atlasem geograficznym :) Najważniejsze rzek, jeziora, cieśniny czy zatoki na wszystkich kontynentach zostały omówione we wcześniejszych postach. 

El Golfo, czyli zielone jeziorko na wyspie Lanzarote - wrzesień 2019

Najważniejsze zagadnienia : 

• OBOWIĄZKOWE MAPY DO HYDROSFERY: wszystkie jeziora, rzeki, cieśniny, zatoki, morza na świecie oraz rzeki i jeziora w Polsce 
  
  
• wody słodkie i słone w hydrosferze, ilość wód możliwych do wykorzystania przez człowieka
   
• obieg wody w przyrodzie (cykl hydrologiczny) - przyczyna, schemat, składniki (parowanie, retencja itp.) 
  
  
• bilans wodny - obszary na Ziemi o dodatnim i ujemnym bilansie, jakie są tego przyczyny?
  
  
• zlewiska oceanów - zwrócić uwagę, że na przykład prawie cała Ameryka Południowa należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego (dlaczego?); obszary bezodpływowe na Ziemi
  
  
• zróżnicowanie zasolenia na poszczególnych szerokościach geograficznych (dlaczego zasolenie jest najwyższe na zwrotnikach oraz izolowanych zatokach i morzach?)
  
  
• PRĄDY MORSKIE - nazwy wszystkich najważniejszych prądów ciepłych i zimnych na mapie oraz skutek dla klimatu miejscowości położonych na wybrzeżu, które opływany dany prąd
  
  
• upwelling (prąd głębinowy) - przykład upwellingu u wybrzeży Peru i Chile - przyczyna, skutek 
  
  
• El niño i La niña, jako okresowe zakłócenie upwellingu (powtórzenie wiadomości z atmosfery)
  
  
• falowanie wiatrowe, parametry fali; sejsze 
  
  
• tsunami - jak powstaje (np.: podwodne trzęsienie ziemi), co zapowiada nadejście tsunami oraz co się dzieje z falą, gdy dociera do brzegu 
  
  
• pływy morskie: kwadrowe i syzygijne - ustawienie Słońca, Ziemi i Księżyca; gdzie występują najwyższe pływy
  
  
• RZEKI - pojęcia: system rzeczny, dorzecze, zlewnia, dział wodny, zlewisko
  
  
• rodzaje ujść rzecznych: deltowe i estuarium (lejkowate)  - znać przykłady np.: delta Nilu czy Wisły, estuarium rzeki Św. Wawrzyńca czy Loary
  dlaczego powstaje delta, a dlaczego estuarium? 
  
  
• czy się różnicy stan wody od przepływu? co to jest wezbranie i niżówka? rodzaje wezbrań i niżówek (przyczyny)
  
  
• podział rzek ze względu na przebieg zasilania i ciągłość przepływu: stałe (pernamentne), okresowe (periodyczne), chwilowe (epizodyczne)
  
  
• podział rzek ze względu na strefę klimatyczną i zasilanie: autochtoniczne (Amazonka czy Kongo), allochtoniczne (Nil)
  
  
• USTRÓJ/ REŻIM RZEKI  - rodzaje ustrojów rzecznych:
  - co jest ich głównym źródłem zasilania - opady atmosferyczne czy może topnienie lodowców?
  - ustrój prosty czy złożony - ile rzeka ma wezbrań w ciągu roku? 
  - pora największego wezbrania - wiosna czy może lato? jak długo trwa wezbranie? 
  - reżimy najważniejszych rzek: Amazonka, Nil, Ganges, Sekwana, Tamiza, Wisła itp. - jakie są różnice miedzy nimi? czy ma to związek z klimatem, przez który przepływa rzeka?
  
  
  
  
  źródło: geografia24.eu
  
  
• JEZIORA 
  - podział na jeziora słodkie, słonawe i słone 
  - podział ze względu na czas wypełnienia misy jeziornej wodą: stałe (Śniardwy), okresowe/periodyczne (Eyre, Czad), epizodyczne 
  - podział ze względu na charakter wymiany wód: odpływowe (jezioro Tana -> Nil), przepływowe (Gopło, Hańcza), bezodpływowe (Morze Kaspijskie, Czad)
  - podział ze względu na trofizm (zawartość substancji odżywczych): oligotroficzne (Morskie Oko), mezotroficzne (Mamry, Hańcza, Drawsko), eutroficzne (Dąbie), dystroficzne
  - pionowy rozkład temperatury w jeziorze w ciągu roku 
  
  
• podział jezior ze względu na GENEZĘ - jak powstało, cechy charakterystyczne, przykłady jezior w Polsce i na świecie, na przykład: jezioro rynnowe wypełnia dna dawnych rynien polodowcowych, są wydłużone (często ich przebieg ma charakter południkowy, prostopadły do czoła postoju lądolodu), wąskie, mają dość strome stoki misy, często są bardzo głębokie, przykłady: Hańcza, Gopło, Jeziorak 
  
  
• bagna i torfowiska (niskie i wysokie)
  
  
• lodowce:
  - geneza (warunki konieczne do powstania lodowców)
  - granica wieloletniego/wiecznego śniegu oraz jej zróżnicowanie na świecie (dlaczego na zwrotnikach przebiega wyżej niż na równiku?)
  - przemiana śniegu w lód lodowcowy: śnieg -> firn -> lód firnowy -> lód lodowcowy
  - rodzaje ruchów lodowca: transgresja, stagnacja, regresja 
  - klasyfikacja lodowców: górskie i kontynentalne (lądolody)
  - lądolody dziś: Antarktyda, Grenlandia 
  - lodowce szelfowe, pak lodowy itp. 
  - typy lodowców górskich: piedmontowe/przedgórskie, cyrkowe, dolinne (alpejskie, himalajskie/dendrytyczne)
  
  
• wieloletnia zmarzlina (marzłoć stała) - gdzie (północna Kanada, Syberia, Alaska), mniej więcej jaka jest jej miąższość (rekordy 1000-1500 m w Jakucji), skutki np.: dla budownictwa 
  
  
• wody podziemne 
  - pochodzenie: reliktowe, infiltracyjne, juwenilne, konsensacyjne 
  - strefa aeracji (napowietrzenia) i saturacji (nawodnienia); zwierciadło wody podziemnej 
  - wody artezyjskie i subartezyjskie 
  - podział ze względu na rodzaj skał w których wody występują: warstwowe, szczelinowe, krasowe
  - podział ze względu na głębokość zalegania: przypowierzchniowe, gruntowe, wgłębne, głębinowe
  
  
• źródła:
   - podział ze względu na warunki geologiczne, w jakich źródła występują: szczelinowe, uskokowe, krasowe, warstwowe (zboczowe)
  - gejzery - gdzie? np.: Islandia, Kamczatka, Nowa Zelandia, Yellowstone (USA)
  
  

    To już koniec najważniejszych zagadnień z zakresu HYDROSFERY. Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :) 

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Miłej nauki! 

Weronika 

ATMOSFERA - niezbędnik maturzysty

    Atmosfera to jeden z tych działów w podręcznikach od geografii, któremu trzeba poświęcić bardzo dużo czasu. Co trzeba opanować, aby na maturze z geografii rozwiązać wszystkie zadania z tego działu? :) 

chmury mammatus - Poznań 26.06.2020

• OBOWIĄZKOWE MAPY DO ATMOSFERY: pustynie na świecie, mapa prądów morskich
  
  
• na początek budowa atmosfery (troposfera, stratosfera...) - zmiana temperatury w poszczególnych warstwach wraz z wysokością, cechy charakterystyczne warstw (np.: procesy kształtujące pogodę w troposferze, ozonosfera w stratosferze itd.)
  
  
• rozróżnienie pojęć: pogoda i klimat 
  
  
• elementy meteorologiczne (takie jak temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne) oraz jednostki w jakich są wyrażane, albedo
  
  
• obieg wody na kuli ziemskiej (cykl hydrologiczny) oraz jego składowe elementy (pojęcie takie jak parowanie, retencja, ewapotranspiracja itp.)
  
  
• chmury - nazwa łacińska, nazwa polska, skrót, wygląd (cechy charakterystyczne np.: Cirrus przypomina haczyk, Cumulonimbus jest silnie rozbudowany w pionie itp.), piętro występowania (chmury piętra niskiego, średniego, wysokiego, rozbudowane w pionie), krótki opis
  
  
• powstawanie chmur - na frontach, w wyniku konwekcji, orograficzne 
  
  
  
  chmury Cumulus powoli wypiętrzające się do chmur Cumulonimbus -  Poznań 01.07.2020
   
• fronty atmosferyczne: ciepły, chłodny, zokludowany 
  co trzeba umieć:
  - schemat frontu (jak nachylona jest powierzchnia frontalna, chmury występujące na froncie np.: Cirrus jest pierwszą chmurą jaką zobaczymy przy nadchodzącym froncie ciepłym)
  - zmiana parametrów (temperatury, ciśnienia, wiatru) przed, w trakcie i po przejściu frontu
  - co się dzieje na froncie (np.: front chłodny - powietrze chłodne, które jest cięższe, wypycha powietrze ciepłe do góry)
  - jak przedstawia się fronty na mapie synoptycznej 
  - cechy charakterystyczne frontu (np.: podczas przechodzenia frontu ciepłego opady będą długotrwałe z chmury Nimbostratus, natomiast na froncie chłodnym chmura Cumulonimbus będzie warunkować opady krótkotrwałe, ale intensywne)
  - prędkość przemieszczania się frontu (front chłodny przemieszcza się szybciej i jak ,,dogoni" front ciepły, to powstanie front zokludowany)
  
  
• ciśnienie atmosferyczne
  - układy baryczne np.: niż baryczny, wyż baryczny, zatoka niskiego ciśnienia, siodło baryczne
   - zmiany ciśnienia atmosferycznego w ciągu roku (mapa) - np.: w styczniu nad kontynentem azjatyckim formuje się Wyż Wschodnioazjatycki z centrum nad Mongolią, natomiast w lipcu Niż Południowoatlantycki (co będzie nam warunkowało cyrkulacje monsunową :) )
  
  
• wiatr, jako rezultat różnicy ciśnień
  - kierunek wiatru w wyżach i niżach na obu półkulach
  - konwekcja, czyli pionowy ruch powietrza: prądy wstępujące i zstępujące
  
  
  
  
  
  
• globalna cyrkulacja atmosfery = MUST HAVE 
  - gdzie mamy niskie, a gdzie wysokie ciśnienie
  - nazwy komórek cyrkulacyjnych: Hadleya, Ferrela, okołobiegunowa (polarna)
  - w jakich szerokościach geograficznych ,,działają" te komórki
  - co dokładnie dzieje się w poszczególnych komórkach (gdzie mamy prądu wstępujące, a gdzie zstępujące)
  - wiatry w dolnej troposferze uwarunkowane ciśnieniem atmosferycznym: pasaty, strefa wiatrów zachodnich, strefa wiatrów wschodnich
  - zjawisko El Niño i La Niña w komórce Hadleya 
  - strefa wędrownych niżów w komórce Ferrela
  
  
  
  źródło: geografia24.eu
  
  
• zjawiska El Niño i La Niña : przyczyna, jakie ośrodki baryczne kształtują się wtedy nad Ameryką Południową i Australią, jakie są konsekwencje
  
  
• cyrkulacja monsunowa - gdzie się tworzy, jaka jest przyczyna, dokładny opis cyrkulacji monsunowej letniej i zimowej (schemat), skutki 
  
  
• wiatry lokalne (przyczyna,  gdzie występuje, opis/schemat, skutek):
  - fen (w Tatrach: halny) - jak zmienia się wilgotność i temperatura wraz z wysokością (gradient wilgotnoadiabatyczny i suchoadiabatyczny), strona dowietrzna i zawietrzna, dlaczego po stronie dowietrznej tworzą się opady, jaki jest fen (jest to wiatr ciepły, suchy, porywisty)
  - bora 
  - lodowcowe
  - dolinne i górskie (jak zmienia się ciśnienie w ciągu doby?)
  - bryza (dzienna/ morska i nocna/lądowa)
  - sirroco
  - chamsin, samum 
  
  
• prognozowanie pogody, czyli trzeba potrafić odczytywać mapę synoptyczną np.: co się stanie, jeżeli ciepły front atmosferyczny znajdujący się aktualnie nad Francją ,,przyjdzie" do Polski?
  
  
• ekstremalne zjawiska pogodowe:
  - burze (Cumulonimbus !)  - jak powstają 
  - silne wiatry
  - powodzie (typy powodzi w Polsce)
  - trąby powietrzne / tornada (skala Fujita)
  - rekordy temperatury
  - susze, pustynnienie
  - cyklony tropikalne: co to jest, warunki utworzenia się cyklonu, w jakich kierunkach się przemieszczają, lokalne nazwy (huragan w Ameryce Środkowej i Północnej czy tajfun w Azji Południowowschodniej), skala Saffira-Simpsona, skutki przejścia cyklonu
  
  
• czynniki klimatotwórcze
  - pojęcie klimatu 
  - czynniki strefowe i astrefowe (jak również antropogeniczne)
  - PRĄDY MORSKIE (mapa prądów morskich na kuli ziemskiej oraz ich nazwy są obowiązkowe na maturze) oraz ich wpływ na klimat (np.: prąd chłodny powoduje zmniejszenie średniej rocznej sumy opadów)
  
  
• klimaty kuli ziemskiej - budowa klimatogramu, cechy charakterystyczne poszczególnych typów klimatu, występowanie poszczególnych typów klimatu na Ziemi
  
  

Oprócz wymienionych wyżej zagadnień należy również  mocno skupić się na klimacie Polski:

• masy powietrza kształtujące pogodę w Polsce oraz rozdzielające je fronty atmosferyczne: cechy poszczególnych mas, miejsce ich kształtowania się oraz wpływ na pogodę np.: masa powietrza polarnego morskiego latem będzie powodowała wzrost wilgotności, opady atmosferyczne i ochłodzenie 
• temperatura powietrza - średnia roczna temperatura powietrza w Polsce, rozkład temperatury w styczniu i lipcu (zwrócić uwagę na przebieg izoterm w tych miesiącach oraz wskazać przyczynę takiego zróżnicowania)
  
• średnia roczna amplituda temperatury powietrza oraz jej przebieg - wzrastający z zachodu na wschód kontynentalizm klimatu 
  
• rozkład średniej rocznej sumy opadów na mapie Polski (gdzie są najwyższe i dlaczego?)

    I to już koniec najważniejszych zagadnień z zakresu ATMOSFERY. Jeżeli samodzielnie przygotowujesz się do matury i chcesz sprawdzić swoją wiedzę - możesz skorzystać z formularza kontaktowego, aby zapisać się na korepetycje :) 

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Weronika 

Zdjęcia chmur? -> Instagram Sekcji Meteorologii UAM: 
https://www.instagram.com/meteorologia.skng/

Australia i Oceania

 ANTYPODY EUROPY :)

źródło: geografia24.eu

• rzeki: Murray, Darling, Fly
  
  
• jeziora: Eyre
  
  
• góry i wyżyny: MacDonella, Musgrave, Kimberley, Wielkie Góry Wododziałowe, Śnieżne, Centralne, Barkly

• niziny i kotliny: Wielki Basen Artezyjski, Nizina Nullarbor, Murray
  
  
• pustynie: Gibsona, Wlk. Pust. Piaszczysta, Wiktorii, Simsona, Strzeleckiego
  
  
• zatoki: Wielka Zatoka Australijska, Karpentaria, Spencera, Rekina, Geografa
  
  
• cieśniny: Bassa, Cooka, Torresa
  
  
• morza: Timor, Arafura, Bismarcka, Salomona, Koralowe, Fidżi
  
  
• wyspy: Tasmania, Nowa Zelandia, Fidżi, Tonga, Nowa Kaledonia, Bismarcka, Salomona, Nowe Hebrydy, Nowa Gwinea
  
  
• półwyspy: Ziemia Arnhema, Jork

Jeżeli uważasz, że jakiejś nazwy zabrakło - napisz w komentarzu ! :)

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Ameryka Północna i Południowa

 AMERYKAŃSKI MUST HAVE :)

źródło: geografia24.eu

• rzeki: Jukon, Mackenzie, Athabaska, Churchill, Nelson, Kolumbia, Kolorado, Missouri, Missisipi, Arkansas, Rio Grande, Ohio, Alabama, Św.Wawrzyńca, Santiago, Amazonka (+Negro, Ukajali, Solimoes, Purus), Magdalena, Urugwaj, Paragwaj, Parana (System La Platy), Colorado, Rio Negro, Orinoko
  
  
• jeziora: Niedźwiedzie, Niewolnicze, Winnipeg, Górne, Erie, Huron, Ontario, Słone, Nikaragua, Maracaibo, Poopo, Titicaca
  
  
• góry i wyżyny: Kordyliery, Alaska, Brooksa, Mackenzie, Jukońska, Nadbrzeżne, Skaliste, Kolumbia, Wyżyna Kolorado, Meksykańska, Sierra Nevada, Sierra Madre, Appalachy, Andy, Gujańska, Brazylijska, Płaskowyż Atlantycki, P.Centralny, Patagońska

• niziny i kotliny: Hudsońska, Równiny Centralne, Zatokowa, Atlantycka, Wielka Kotlina, Równiny Prerii, Dolina Śmierci, Amazonki, Orinoko, La Platy, Pampa, Gujańska
  
  
• pustynie: Wielka Pustynia Słona, Atacama
  
  
• zatoki: Hudsona, Alaska, Św. Wawrzyńca, Meksykańska, Campeche, Kalifornijska, Amundsena
  
  
• cieśniny: Beringa, Hudsona, Davisa, Duńska, Florydzka, Jukatańska, Kanał Panamski, Magellana, Drake'a
  
  
• morza: Beauforta, Czukockie, Beringa, Baffina, Labradorskie, Sargassowe, Karaibskie
  
  
• wyspy: Grenlandia, Ziemia Baffina, Archipelag Arktyczny (Wiktorii, Banksa), Nowa Fundlandia, Vancouver, Wielkie Antyle, Małe Antyle, Bahamy, Kokosowa, Galapagos (Żółwie), Falklandy, Ziemia Ognista, Szetlandy
  
  
• półwyspy: Alaski, Ungava, Labrador, Nowa Szkocja, Floryda, Kalifornijski, Jukatan

Jeżeli uważasz, że jakiejś nazwy zabrakło - napisz w komentarzu ! :)

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :) 

Azja

 AZJATYCKIE MUST HAVE 

źródło: geografia24.eu

• rzeki: Ob, Irtysz, Lena, Jenisej, Indygirka, Kołyma, Amur, Huang He, Jangcy, Mekong, Irawadi, Godawari, Kryszna, Ganges, Brahmaputra, Indus, Amu-daria, Syr-daria, Eufrat, Tygrys
  
  
• jeziora: Bajkał, Bałchasz, Morze Kaspijskie, Aralskie 
  
  
• góry i wyżyny: Ałtaj, Sajany, Czerskiego, Wierchojański, Jabłonowe, Stanowe, Koriackie, Czukockie, Sichote, Mongolska, Tein-Szan, Himalaje, Hindukusz, Pamir, Karakorum, Irańska, Elbrus, Taurus, Zagros, Anatolijska, Ghaty, Kaukaz, Pontyjskie

• niziny i kotliny: Zachodniosyberyjska, Chińska, Indusu, Gangesu, Turańska , Kaszgarska, Mezopotamska, Nadkaspijska
  
  
• pustynie: Thar, Kara-kum, Kyzył-Kum, Gobi, Ar-Rab al -chali, Wielki Nefud, Syryjska
  
  
• zatoki: Perska, Omańska, Bengalska, Tajlandzka, Tonkińska
  
  
• cieśniny: Ormuz, Malakka, Tajwańska, Koreańska, Beringa, Karskie Wrota
  
  
• morza: Arabskie, Andamańskie, Południowochińskie, Wschodniochińskie, Filipińskie, Żółte, Sulu, Celebes, Jawajskie, Banda, Japońskie, Ochockie, Beringa, Wschodniosyberyjskie, Łaptiewów, Karskie, Barentsa 
  
  
• wyspy: Cejlon (Sri Lanka), Sumatra, Borneo, Jawa, Filipiny, Hajnan, Tajwan, Japońskie (Honsiu, Hokkaido), Sachalin, Wrangla, Nowosyberyjskie, Ziemia Północna, Nowa Ziemia
  
  
• półwyspy: Indyjski, Arabski, Malajski, Koreański, Kamczatka, Jamał, Tajmyr

Jeżeli uważasz, że jakiejś nazwy zabrakło - napisz w komentarzu ! :)

Aby otrzymywać powiadomienia o nowych postach w panelu bocznym w polu Powiadomienia o nowych postach wpisz swój adres e-mail, a następnie potwierdź subskrypcję, klikając w link aktywacyjny wysłany na pocztę :)